ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Είναι μία απλή εργαστηριακή εξέταση ενός δείγματος ούρων που μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό παθήσεων του ουροποιητικού συστήματος (νεφρά, ουρητήρες, ουροδόχο κύστη, ουρολοιμώξεις).

Η εξέταση της γενικής ούρων είναι χρήσιμη σε πολλές περιπτώσεις, όπως συμπτώματα ουρολοίμωξης (δυσουρία, συχνουρία), αιματουρία, άτομα με αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση νεφρικής ανεπάρκειας.

Τα ούρα πρέπει να συλλέγονται σε καθαρό ουροδοχείο και χρειάζεται μία μικρή ποσότητα περίπου 20ml. Καλύτερο δείγμα είναι τα πρώτα πρωινά ούρα. Κάποια φάρμακα και συμπληρώματα διατροφής μπορεί να επηρεάσουν την εξέταση (βιταμίνη C, αντιβιοτικά και φάρμακα για τη νόσο του Parkinson).

Τα αποτελέσματα της γενικής ούρων :

Χρώμα: Φυσιολογικά τα ούρα έχουν κίτρινη χροιά.

Όψη: Θα πρέπει να είναι διαυγή. Η θολερότητα εμφανίζεται, αν περιέχουν πύον, αίμα ή άλατα.

Οσμή: Αν είναι δυσάρεστη, ίσως να υπάρχει λοίμωξη.

Ειδικό βάρος: Κυμαίνεται από 1010-1025.

Ph: Φυσιολογικά είναι γύρω στο 6.

Αιματουρία: Η παρουσία ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα . Μπορεί να σχετίζεται με την ύπαρξη λίθου στα νεφρά, με λοιμώξεις, με όγκους κλπ.

Πυουρία : Η παρουσία πύου συνήθως σχετίζεται με λοιμώξεις του ουροποιητικού.

Μικροοργανισμοί : Η παρουσία μικροοργανισμών στα ούρα μπορεί να σχετίζεται με λοίμωξη. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις, όπου τα μικρόβια δεν είναι παθογόνα.

Φυσιολογικά στα ούρα δεν ανευρίσκονται σάκχαρο, πρωτεΐνη, κετόνες, αιμοσφαιρίνη και χολοχρωστικές. Η παρουσία τους είναι παθολογική και θα πρέπει να εκτιμηθεί από τον γιατρό σας.

Είναι μία εργαστηριακή εξέταση των ούρων που χρησιμοποιείται, για να διαγνωστεί αν υπάρχει λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος.

Η καλλιέργεια ούρων μπορεί να ζητηθεί:

• Όταν υπάρχουν συμπτώματα λοίμωξης του ουροποιητικού (δυσουρία, συχνουρία, αίσθημα βάρους στην κύστη, καύσος κατά την ούρηση )
• Αν, παρά τη λήψη αντιβιοτικών για ουρολοίμωξη, δεν παρατηρείται βελτίωση του ασθενούς.
• Προληπτικά σε έγκυες γυναίκες (ακόμη και αν δεν υπάρχουν συμπτώματα η ύπαρξη μικροβίων στα ούρα, μπορεί να επηρεάσει την υγεία και την ανάπτυξη του εμβρύου).
• Σε νεογνά και παιδιά που έχουν άτυπα συμπτώματα, όπως ανεπαρκής πρόσληψη σωματικού βάρους.
• Πριν από τη διενέργεια κάποιων ουρολογικών επεμβάσεων, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχουν μικρόβια στα ούρα.

Τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος να γίνει το δείγμα των ούρων ακατάλληλο είναι:

• Να τα συλλέγετε πάντα σε αποστειρωμένο δοχείο (από το φαρμακείο).
• Κατά προτίμηση το δείγμα να είναι από τα πρώτα πρωινά ούρα ή να έχει περάσει τουλάχιστον ένα 3ωρο από την προηγούμενη ούρηση.
• Αν ουρήσετε πολύ νωρίς το πρωί, φυλάξτε τα ούρα στο ψυγείο, μέχρι να τα μεταφέρετε στο μικροβιολογικό εργαστήριο.

Λήψη του δείγματος ούρων:

• Πλύνετε προσεκτικά τα γεννητικά όργανα με σαπούνι και νερό και στη συνέχεια ξεπλύνετε καλά.
• Αφαιρέσετε προσεκτικά το καπάκι από το αποστειρωμένο δοχείο.
• Αφήστε να τρέξουν τα πρώτα ούρα και συλλέξτε το δείγμα από το μέσο της ούρησης.
• Κλείστε προσεκτικά το καπάκι, προσέχοντας να μην ακουμπήσετε το εσωτερικό του ουροδοχείου.
• Μεταφέρετε χωρίς καθυστέρηση τα ούρα στο εργαστήριο.

Αποτελέσματα

Αν δεν υπάρχει μικρόβιο στα ούρα σας, η καλλιέργεια θα είναι στείρα. Σε αντίθετη περίπτωση, θα εντοπιστεί το μικρόβιο, το οποίο έχει μολύνει το ουροποιητικό σας σύστημα. Ο γιατρός, για να πάρει τις σωστές αποφάσεις, θα συνεκτιμήσει τα συμπτώματα και τη συγκέντρωση των μικροβίων που αναπτύχθηκαν στην καλλιέργεια. Εκτός από ταυτοποίηση του μικροβίου, το εργαστήριο θα σας δώσει και μία λίστα με αντιβιοτικά. Δίπλα από το κάθε αντιβιοτικό, θα υπάρχει μία επισήμανση με την ευαισθησία του μικροβίου σε αυτό. Η λίστα αυτή ονομάζεται αντιβιόγραμμα.

Η καλλιέργεια σπέρματος είναι μία εξέταση που γίνεται στο εργαστήριο με σκοπό τον εντοπισμό πιθανών παθογόνων μικροοργανισμών που μπορούν να προκαλέσουν λοίμωξη στο ουροποιογενετικό σύστημα του άντρα. Κατά την καλλιέργεια του σπέρματος γίνεται έλεγχος για την παρουσία κοινών παθογόνων μικροοργανισμών (αερόβιων και αναερόβιων). Επίσης, πρέπει να ελέγχεται και η παρουσία άλλων μικροβίων, όπως το μυκόπλασμα και το ουρεόπλασμα.

Η καλλιέργεια σπέρματος είναι απαραίτητη, όταν ο άντρας αναφέρει αιφνίδια συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό και γεννητικό σύστημα, όπως επώδυνη εκσπερμάτιση, αιμοσπερμία, αλλά και σε περιπτώσεις όπου αναφέρεται συχνουρία, δυσκολία στην ούρηση, επώδυνη ή επιτακτική ούρηση κλπ.. Ιδιαίτερα στις τελευταίες περιπτώσεις η καλλιέργεια σπέρματος πρέπει να συνδυάζεται και με καλλιέργεια ούρων, καθώς κάποιες φορές το παθογόνο μικρόβιο μπορεί να εντοπίζεται μόνο στα ούρα ή μόνο στο σπέρμα.

Βασικές οδηγίες:

Ο ασθενής δεν πρέπει να παίρνει αντιβιοτική αγωγή και είναι απαραίτητο να μην έχει λάβει καμία αντιβιοτική αγωγή για διάστημα 7-10 ημερών τουλάχιστον. Πριν την λήψη του δείγματος , ο ασθενής πρέπει να πλυθεί στην περιοχή μόνο με καθαρό νερό και όχι με οποιοδήποτε αντισηπτικό που μπορεί να μολύνει κατά λάθος το δείγμα. Σε κάθε άλλη περίπτωση, υπάρχει ο κίνδυνος η εξέταση να δείξει ότι δεν υπάρχουν παθογόνοι μικροοργανισμοί, ενώ στην πραγματικότητα υπάρχουν. Είναι απαραίτητο να αποφευχθεί η μετάδοση μικροοργανισμών από άλλες πηγές εκτός του σπέρματος, όπως για παράδειγμα από το δέρμα ή από ήδη μολυσμένο δοχείο.

• Το δοχείο της συλλογής θα πρέπει να είναι αποστειρωμένο.
• Ο ασθενής πρέπει πρώτα να ουρήσει.
• Καλό πλύσιμο των χεριών και του πέους με κοινό σαπούνι, για να απομακρυνθούν όλα τα μικρόβια που υπάρχουν στο δέρμα.
• Καλό ξέπλυμα του σαπουνιού με άφθονο νερό.
• Καλό στέγνωμα των χεριών και του πέους με μία καθαρή πετσέτα.
• Λήψη του δείγματος με εκσπερμάτιση, χωρίς να ακουμπήσει το πέος ή τα δάκτυλα στο εσωτερικό του δοχείου.
• Κλείσιμο του δοχείου χωρίς να ακουμπήσουν τα δάκτυλα στο εσωτερικό τμήμα του καλύμματος.
• Από τη στιγμή που θα γίνει η συλλογή το δείγμα πρέπει να δοθεί για μικροβιολογική εξέταση μέσα σε λιγότερο από τρεις ώρες.

Αποτελέσματα της εξέτασης

Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι έτοιμα σε 48 ώρες. Τα αποτελέσματα μπορεί να είναι τα εξής:

Αρνητικά: Δεν ανευρέθηκε κανένα παθογόνο μικρόβιο.

Θετικά: Ανευρέθηκε κάποιο παθογόνο μικρόβιο. Σε αυτήν την περίπτωση, ακολουθεί αντιβιόγραμμα με λίστα αντιβιοτικών ουσιών στις οποίες είναι ευαίσθητος ο μικροοργανισμός. Σε κάποια παθογόνα μικρόβια, όπως το μυκόπλασμα και το ουρεόπλασμα, το αντιβιόγραμμα δεν είναι απαραίτητο, καθώς η θεραπεία είναι συγκεκριμένη. Ωστόσο, ο άντρας πρέπει να συμβουλευτεί και πάλι τον ιατρό, ο οποίος πρέπει να καθορίσει τη δοσολογία και τη διάρκεια της θεραπείας.

Επιμόλυνση: Στο δείγμα, αναγνωρίστηκαν τρία ή και παραπάνω είδη μικροβίων, που σημαίνει ότι η δειγματοληψία δεν ήταν υπό στείρες συνθήκες ή εκ των υστέρων το δείγμα μολύνθηκε από άλλες εξωτερικές πηγές εκτός του σπέρματος. Σε αυτήν την περίπτωση, η καλλιέργεια πρέπει να επαναληφθεί.

Η κυστεοσκόπηση είναι μια εξέταση κατά την οποία ο ουρολόγος μέσω ενός ειδικού ενδοσκοπικού εργαλείου (κυστεοσκόπιο) μπορεί να δει τον εσωτερικό της ουρήθρας και της ουροδόχου κύστης. Υπάρχουν δύο τύποι κυστεοσκοπίων, τα άκαμπτα και τα εύκαμπτα. Το εύκαμπτο κυστεοσκόπιο έχει πρακτικά τις ίδιες ενδείξεις με το άκαμπτο αλλά είναι καλύτερα ανεκτό προκαλώντας λιγότερο πόνο. Η κυστεοσκόπηση γίνεται κυρίως για διαγνωστικούς και λιγότερο συχνά για επεμβατικούς λόγους.

Οι συχνότερες διαγνωστικές ενδείξεις είναι:

• Η παρουσία αίματος στα ούρα, η επώδυνη ούρηση, η ακράτεια ούρων, η επιτακτικότητα και η κατακράτηση ούρων.
• Οι υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις ή οι ουρολοιμώξεις που δεν ανταποκρίνονται στην θεραπεία.
• Για να διαγνωσθούν προβλήματα που προκαλούν απόφραξη στο ουροποιητικό (πέτρα στην ουρήθρα, όγκος, υπερτροφία προστάτη).
• Για την αξιολόγηση ευρημάτων που διαπιστώθηκαν σε άλλες διαγνωστικές εξετάσεις όπως το υπερηχογράφημα, την αξονική τομογραφία και την ενδοφλέβιο ουρογραφία.
• Η παρακολούθηση ασθενών που έχουν υποβληθεί σε διουρηθρική αφαίρεση όγκων κύστης ώστε να διαγνωσθεί έγκαιρα μια πιθανή υποτροπή.

Οι πιο συχνές επεμβατικές ιατρικές πράξεις που γίνονται με κυστεοσκόπηση είναι:

• Λήψη βιοψιών από βλάβες της κύστης.
• Αφαίρεση λίθων από το ουροποιητικό.
• Αφαίρεση ξένων σωμάτων.
• Τοποθέτηση ειδικών καθετήρων (stents) στον ουρητήρα οι οποίοι βοηθούν την ροή των ούρων από τον νεφρό σε περίπτωση που υπάρχει κάποιο εμπόδιο.
• Αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η αιμορραγία της ουροδόχου κύστης.

Η ουροομετρία είναι η απλούστερη μορφή ουροδυναμικής εξέτασης και δίνει πολλές χρήσιμες πληροφορίες στον γιατρό για την ποιότητα της ούρησης. Είναι μη επεμβατική εξέταση κατά την οποία ένα μηχάνημα καταγράφει τη ροή των ούρων, όταν ο ασθενής ουρεί μέσα σε αυτό. Δίνει μία αξιόπιστη εικόνα για το πόσο εύκολα ή δύσκολα βγαίνουν τα ούρα. Γίνεται συνήθως, όταν ο ασθενής αναφέρει συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό σύστημα (δυσκολία στην ούρηση, αίσθημα ατελούς κένωσης της κύστης, συχνουρία, επιτακτικότητα, νυκτουρία).

Προετοιμασία και διαδικασία

Θα σας ζητηθεί να πιείτε νερό και να έχετε μία φυσιολογική (όχι πολύ έντονη) επιθυμία για ούρηση. Μόνο έτσι τα αποτελέσματα της εξέτασης θεωρούνται αξιόπιστα. Ο ασθενής θα πρέπει να ουρήσει μέσα στο χωνί του μηχανήματος. Στο τέλος, ο γιατρός καταγράφει με υπερηχογράφημα το υπόλειμμα ούρων, δηλαδή πόσα ούρα περισσεύουν στην κύστη.

Αποτελέσματα της εξέτασης

• Μέγιστη ροή ούρων
• Όγκος των ούρων
• Ο χρόνος όπου διήρκησε η ούρηση.
• Έτσι, εντοπίζονται οι ασθενείς οι οποίοι ουρούν αποφρακτικά, δηλαδή με δυσκολία.

PSA

Το PSA είναι μια πρωτεΐνη η οποία παράγεται από τα κύτταρα του προστάτη. Τα υψηλά επίπεδα του PSA στο αίμα μπορεί να υποδηλώνουν την ύπαρξη καρκίνου στον προστάτη. Ωστόσο και άλλες παθήσεις μπορεί να αυξήσουν την τιμή του PSA, όπως η καλοήθης υπερπλασία και η φλεγμονή του προστάτη. Η τιμή του PSA θα πρέπει να συνδυάζεται με την δακτυλική εξέταση του προστάτη που γίνεται από το ορθό.

Εκτός όμως από τον προληπτικό έλεγχο η εξέταση του PSA είναι χρήσιμη και για τους ασθενείς που έχουν διαγνωσθεί με καρκίνο του προστάτη και χρησιμοποιείται για:

1. Να βοηθήσουν τον γιατρό να αποφασίσει πότε είναι ο κατάλληλος χρόνος για έναρξη κάποιας θεραπείας.
2. Να αξιολογείται η αποτελεσματικότητας της θεραπείας.
3. Να βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση της υποτροπής του καρκίνου σε ασθενή ο οποίος έχει λάβει θεραπεία.

Οι παρακάτω καταστάσεις μπορεί να επηρεάσουν την τιμή του:

• Η οξεία προστατίτιδα (λοίμωξη του προστάτη) αυξάνει σημαντικά τις τιμές του PSA. Η εξέταση κατά προτίμηση θα πρέπει να γίνεται ένα μήνα μετά το τέλος της θεραπείας της.
• Η κυστεοσκόπηση καθώς και οι διαστολές της ουρήθρας αυξάνουν το PSA. Η εξέταση να γίνεται μετά από μία εβδομάδα.

Αποτελέσματα της εξέτασης

Η τιμή του PSA μετριέται σε ng / mL. Δεν υπάρχουν απόλυτα όρια μεταξύ των φυσιολογικών και παθολογικών τιμών. Ο γιατρός σας εκτός από την τιμή του PSA θα συνεκτιμήσει και άλλους παράγοντες όπως την δακτυλική εξέταση, την ηλικίας σας και το μέγεθος του προστάτη.

PSA ratio

Είναι ο λόγος του ελεύθερου προς το ολικό PSA. Ένα υψηλό PSA με μικρό ποσοστό του ελεύθερου PSA αυξάνει την πιθανότητα ύπαρξης καρκίνου.

Το σπερμοδιάγραμμα είναι μια εξέταση η οποία γίνεται για την εκτίμηση της γονιμότητας του άντρα, και κατά την οποία ελέγχονται:

1. Ο συνολικός αριθμός σπερματοζωαρίων και ο όγκος σπέρματος.
2. Η μορφολογία και η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων.
3. Οι συγκολλήσεις των σπερματοζωαρίων και η παρουσία λευκών αιμοσφαιρίων.

Γίνεται στις παρακάτω περιπτώσεις:

1. Στη διερεύνηση της υπογονιμότητας του ζευγαριού που επιθυμεί να αποκτήσει παιδιά.
2. Στη διαδικασία υποβοηθούμενης κύησης.
3. Κατά τη διαδικασία λήψης σπέρματος για κρυοσυντήρηση και μελλοντική χρήση του.
4. Ύστερα από χειρουργικές πράξεις ή θεραπευτικές αγωγές, που μπορεί να επηρεάσουν τη λειτουργία των όρχεων.
5. Ύστερα από απολίνωση σπερματικών πόρων, προκειμένου να διαπιστωθεί η απουσία σπερματοζωαρίων στο σπέρμα του άντρα.

Για να είναι αξιολογήσιμα τα αποτελέσματα της εξέτασης, θα πρέπει ο άντρας:

• Να μην εκσπερματίσει για τουλάχιστον 2 μέρες, αλλά η αποχή να μην είναι μεγαλύτερη από 5 μέρες.
• Να μην έχει ιστορικό υψηλού πυρετού τους τελευταίους τρεις τουλάχιστον μήνες.
• Να μην έχει κάνει χρήση φαρμακευτικών ή άλλων ουσιών που μπορεί να βλάψουν το σπέρμα του περιστασιακά.

Το δείγμα του σπέρματος πρέπει να εκτεθεί το λιγότερο δυνατό στις ατμοσφαιρικές συνθήκες. Ο άντρας πρέπει να δώσει μεγάλη προσοχή, ώστε να συλλέξει όλη την ποσότητα του σπέρματος. Η μεταφορά του στο εργαστήριο πρέπει να γίνει σε ειδικό αποστειρωμένο δοχείο και μέσα σε τριάντα λεπτά. Κατά τη μεταφορά του το δείγμα πρέπει να διατηρείται ζεστό ( 37οC). Απαιτούνται περισσότερα του ενός δείγματα σπέρματος, προκειμένου η εκτίμηση της γονιμότητας του άντρα να είναι επαρκώς τεκμηριωμένη. Τα δείγματα πρέπει συλλέγονται σε απόσταση 3 ή 4 εβδομάδων το ένα από το άλλο.

Τα αποτελέσματα της εξέτασης είναι τα παρακάτω:

• Ασπερμία (απουσία υλικού ύστερα από εκσπερμάτιση)
• Αζωοσπερμία (απουσία σπερματοζωαρίων στο δείγμα του σπέρματος)
• Ολιγοσπερμία (μικρός αριθμός σπερματοζωαρίων, <15Χ106 σπερματοζωάρια/ml ή <39Χ106 σπερματοζωάρια συνολικά)
• Τερατοσπερμία (αυξημένη παρουσία σπερματοζωαρίων με ανώμαλη μορφή, <4% σπερματοζωάρια με φυσιολογική μορφή)
• Ασθενοσπερμία (μειωμένη κινητικότητα σπερματοζωαρίων, <40% προωθητική κινητικότητα)
• Οξύτητα (pH): ≥7.2
• Λευκά αιμοσφαίρια: <1Χ106
• Συγκολλημένα σπερματοζωάρια: <50%

Είναι μία μη επεμβατική εξέταση που χρησιμοποιείται, για να εκτιμήσει τους όρχεις και τις επιδιδυμίδες. Δεν υπάρχει ακτινοβολία. Σε κάποιες περιπτώσεις ο γιατρός σας ίσως σας συστήσει να υποβληθείτε σε πιο ειδικό έλεγχο όπως μαγνητική τομογραφία, αξονική τομογραφία κοιλιάς κ.ά..

Λόγοι για τους οποίους γίνεται η εξέταση:

• Στη διερεύνηση κάποιας ψηλαφητής μάζας ή σε πόνο στους όρχεις.
• Στη φλεγμονή των όρχεων ή της επιδιδυμίδας.
• Σε υποψία συστροφής του όρχεως.
• Σε παρουσία υγρού , αίματος ή πύου στο όσχεο.
• Στην υπογονιμότητα (π.χ κιρσοκήλη).

Είναι μία μη επεμβατική εξέταση που χρησιμοποιείται, για να εκτιμήσει το μέγεθος και τη δομή του προστάτη. Ο προστάτης μπορεί να εξεταστεί είτε διακοιλιακά είτε διορθικά. Στην πρώτη περίπτωση, η ειδική κεφαλή του υπερήχου τοποθετείται στο κάτω μέρος (πάνω από την ουροδόχο κύστη). Το διορθικό υπερηχογράφημα μπορεί να εκτιμήσει τον προστάτη με μεγαλύτερη ακρίβεια. Η εξέταση γίνεται με μία ειδική κεφαλή, η οποία εισάγεται στο ορθό μέσω του δακτυλίου του πρωκτού. Στην περίπτωση όπου η εξέταση γίνει διακοιλιακά, θα πρέπει η ουροδόχος κύστη να είναι γεμάτη. Στο διορθικό υπερηχογράφημα, δεν χρειάζεται κάποια ειδική προετοιμασία.

Λόγοι για τους οποίους γίνεται η εξέταση:

• Συχνουρία, δυσουρία, νυκτουρία.
• Αυξημένο PSA και αυξημένος κίνδυνος ύπαρξης καρκίνου (λήψη κατευθυνόμενων βιοψιών από τον προστάτη).